Społeczna Kampania Informacyjna Przeciwko Meningokokom
Celem Kampanii jest zwrócenie uwagi opinii publicznej na potencjalne niebezpieczeństwo, jakie może stanowić sepsa. Ludzie nie wiedzą jakie objawy są charakterystyczne dla tej choroby, co zrobić, gdy dojdzie do zarażenia meningokokami oraz w jaki sposób zminimalizować ryzyko zachorowania. Właściwe rozpoznanie pierwszych objawów choroby może przyczynić się do uratowania życia. 50 procent zgonów spowodowanych przez sepsę następuje w ciągu kilkunastu godzin od momentu pojawienia się pierwszych symptomów choroby.
Społeczna Kampania Informacyjna Przeciwko Meningokokom Co to są meningokoki?
Meningokoki to bakterie z gatunku Neisseria meningitidis zwane również dwoinkami zapalenia opon mózgowych. Podzielono je na wiele grup serologicznych. W Polsce oraz w Europie najczęściej występują meningokoki grupy B i C. Meningokoki żyją w wydzielinie jamy nosowo-gardłowej. Około 5 - 10 % zdrowych ludzi jest nosicielami meningokoków bez świadomości tego faktu. U młodzieży odsetek ten może przekraczać 20 %
Drogi zakażenia
Do zakażenia może dojść na skutek kontaktu z osobą chorą lub z bezobjawowym nosicielem. Przenoszenie meningokoków : - drogą kropelkową: podczas kaszlu lub kichania, - przez kontakt bezpośredni np.: podczas pocałunku, - pośrednio np.: picie ze wspólnego naczynia.
Inwazyjna choroba meningokokowa
Cechuje się gwałtownym przebiegiem, wymaga wczesnego rozpoznania i natychmiastowego leczenia. Może przebiegać jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i/lub posocznica (sepsa), stanowiąc zagrożenie dla życia człowieka.
1. Zapalenie opon mózgowych
Zapalenie opon mózgowych otaczających mózgowie i rdzeń kręgowy może być wywołane przez wirusy oraz przez bakterie. Taki stan zapalny może rozwinąć się bardzo szybko. Bakteryjne, ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych wywołują najczęściej dwoinki zapalenia opon mózgowych - meningokoki. Innym czynnikiem wywołującym mogą być np. pneumokoki, a także Haemophilus influenzae typu b (Hib), przeciwko któremu od lat rutynowo szczepione są dzieci.
2. Zakażenie krwi (posocznica, sepsa)
Zakażenie krwi występuje wówczas, gdy bakterie przedostaną się do krwiobiegu. Dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych szybko rozprzestrzeniają się w całym organizmie, co prowadzi do zakażenia ogólnego. Choroba w tej groźnej dla życia postaci poprzez osłabienie serca i krwiobiegu oraz rozległe krwawienia pod skórą i do narządów wewnętrznych w ciągu kilku godzin może doprowadzić do śmierci. Szczególnie niebezpieczna jest sepsa meningokokowa o przebiegu piorunującym, w której śmiertelność może sięgać 50%
3. Inne zakażenia.
Neisseria meningitidis może także wywoływać: zapalenie gardła, płuc, ucha środkowego, osierdzia, wsierdzia, stawów i inne. Prawie 10 % chorych na zakażenie wywołane przez meningokoki grupy C umiera. U dalszych 20 % chorych po przebyciu tej choroby pozostają trwałe uszkodzenia takie jak niedosłyszenie, uszkodzenia mózgu, ataki epileptyczne lub utrata kończyn.
Małe dzieci i młodzież to grupy szczególnie narażone.
Do zakażenia meningokokami może dojść w każdym wieku. Należy jednak podkreślić, że: Dzieci w wieku od 3 miesięcy do 5 lat są, w porównaniu do innych grup wiekowych, narażone najbardziej. Ich system odpornościowy nie jest jeszcze wystarczająco dobrze rozwinięty. Około 40% przypadków chorobowych rejestruje się w wieku małego dziecka. Drugi szczyt zachorowań jest notowany u młodzieży między 14 a 19 rokiem życia. W tym wieku wzrasta ilość kontaktów społecznych. Przebywanie w grupie, na dyskotekach, prywatkach oraz typowe dla młodzieży zachowania (np. picie ze wspólnego naczynia) sprzyjają infekcji. Około 20 % wszystkich zachorowań spowodowanych przez meningokoki dotyczy nastolatków. Ryzyko infekcji wzrasta w zbiorowiskach ludzkich, np.: w żłobkach, przedszkolach, szkołach, schroniskach młodzieżowych, internatach, akademikach lub koszarach, ponieważ w takich warunkach ułatwione jest przenoszenie się zarazków poprzez bliski kontakt. Sprzyja to również powstawaniu ognisk epidemicznych.
Objawy choroby.
Diagnozowanie schorzeń meningokokowych jest trudne, ponieważ ich pierwsze objawy nie różnią się istotnie od pierwszych oznak grypy. Po okresie wylęgania, który trwa od 2 do 7 dni (zazwyczaj mniej niż 4 dni) zaczyna się inwazyjna choroba meningokokowa z towarzyszącymi jej objawami ogólnymi jak: wysoka gorączka, bóle głowy i kończyn, a u niemowląt: wymioty, przeraźliwy krzyk i brak apetytu. Następnie bóle głowy i gorączka nasilają się. Chory nie może swobodnie poruszać głową w przód i w tył (sztywność karku). Występują: odrętwienie, oszołomienie, zakłócenia świadomości aż do śpiączki włącznie. Nadwrażliwość na światło i plamy na skórze, które nie ustępują pod naciskiem lub czerwone, punktowe krwawienia skóry to dalsze objawy choroby meningokokowej. W powolnym przebiegu chorobę można leczyć antybiotykami. Leczenie musi jednak być rozpoczęte jak najszybciej, aby można było zapobiec trwałym powikłaniom. W szybkim przebiegu choroby meningokokowej, często choremu nie można już pomóc.
Skuteczny sposób zapobiegania zakażeniom wywoływanym przez meningokoki grupy C
Tak, dzięki szczepionkom koniugowanym można zabezpieczyć przed zachorowaniem dzieci po ukończeniu 2 miesiąca życia i starsze oraz młodzież i dorosłych.
Szczepionka koniugowana przeciw meningokokom grupy C
Wprowadzone przed kilku laty nowoczesne szczepionki koniugowane (wykorzystujące sprzężenie antygenów) przeciw meningokokom grupy C mają zwiększoną skuteczność. Chronią one zarówno niemowlęta po ukończeniu 2 miesiąca życia, dzieci, młodzież oraz osoby dorosłe. Zapewniają odporność poszczepienną, poprzez stymulację długotrwałej pamięci immunologicznej. Szczepionki te nie chronią przed meningokokami grupy B, przeciwko którym nasza medycyna nie dysponuje jeszcze dostępną szczepionką. Schemat szczepienia. Szczepienie jest możliwe i celowe w każdym momencie. O ewentualnych przeciwwskazaniach do szczepienia zadecyduje lekarz.
Schemat szczepienia zależny jest od wieku:
Dzieci po ukończeniu 2 miesiąca życia do 12 miesiąca życia włącznie, powinny otrzymać 3 dawki szczepionki w odstępach, co 4 tygodnie. Dzieci po ukończeniu 1 roku życia, młodzież i dorośli otrzymują tylko 1 dawkę szczepionki!
Tolerancja szczepionki przeciwko meningokokom grupy C
Szczepionka przeciwko meningokokom grupy C jest podobnie dobrze tolerowana, jak szczepionka przeciwko Hib (Haemophilus influenzae typu b), która jest podawana wielu dzieciom w ramach programu zalecanych szczepień ochronnych. Jak przy każdym szczepieniu mogą wystąpić: zaczerwienienie skóry lub obrzęk w miejscu wkłucia bądź też podwyższona temperatura. Reakcje na szczepienie ustępują po kilku dniach. Dokładniejsze wskazówki znajdziecie Państwo w treści informacji o leku dla pacjenta, która jest dołączana do szczepionki. W Anglii już potwierdzono skuteczność koniugowanej szczepionki przeciwko meningokokom grupy C. W ramach kampanii przeprowadzonej z inicjatywy państwa zaszczepiono przeciwko meningokokom grupy C ponad 12 milionów dzieci i młodzieży. Wykazano, że szczepionka wywołuje długo utrzymującą się odpowiedź immunologiczną i jest dobrze tolerowana.
Obszary występowania meningokoków.
Choroby meningokokowe przedstawiają bardzo poważny problem w zakresie ochrony zdrowia. W Europie niektóre kraje zostały szczególnie dotknięte zachorowaniami wywoływanymi przez meningokoki grupy C. Należą do nich Anglia, Walia, Szkocja, Irlandia Północna, Islandia, Hiszpania, Szwajcaria, Czechy i Słowacja. W Wielkiej Brytanii w roku 1999 zgłoszono 1.530 przypadków, z których 150 zakończyło się śmiertelnie! W Niemczech co roku notuje się ok. 800 zachorowań. W świecie najbardziej, bo w 40 %, dotknięte infekcjami meningokokowymi grupy C są Stany Zjednoczone. Również w przypadku planowanych podróży do tych krajów godne polecenia jest poddanie się szczepieniu przeciwko meningokokom grupy C. Dotyczy to szczególnie dzieci i młodzieży wyjeżdżającej w celach edukacyjnych takich jak: nauka w szkole średniej, studia czy też kursy językowe. W Polsce, w ostatnich latach Neisseria meningitidis była jednym z najczęstszych czynników wywołujących bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Ilość zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych wywołanych przez meningokoki przewyższa znacznie ilość tych wywoływanych przez Haemophilus influenzae (Hib). Ponadto Krajowy Ośrodek Referencyjny ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego odnotował w otrzymywanym materiale znaczny wzrost udziału zakażeń inwazyjnych spowodowanych przez meningokoki grupy C: do 31,4% w roku 2002 i do 39% w roku 2003, w ogólnej liczbie wywołanych przez Neisseria meningitidis.
Profilaktyka.
Wzrastająca w ostatnich latach ilość zachorowań, a z drugiej strony, skuteczność szczepionek koniugowanych, spowodowały, że wprowadzono je do stosowania na szeroką skalę w narodowych programach szczepień. W niektórych państwach Europy Zachodniej (np. Wielka Brytania, Irlandia, Hiszpania) szczepienie przeciw meningokokom grupy C jest już od kilku lat szczepieniem obowiązkowym. W kilku innych krajach jest szczepieniem zalecanym wykonywanym masowo, zazwyczaj na koszt państwa. W Polsce szczepienia przeciw meningokokom wprowadzono do kalendarza szczepień w 2003 roku jako szczepienia zalecane finansowane przez pacjenta. W Programie Szczepie Ochronnych na rok 2004, Główny Inspektor Sanitarny zaleca szczepienie przeciw meningokokom grupy C szczepionką skoniugowaną zarówno dzieciom po ukończeniu 2 miesiąca życia jak i osobom dorosłym oraz osobom po splenektomii.
Pamiętaj:
Choroba meningokokowa może przebiegać jako zapalenie opon mózgowych i/lub zakażenie krwi. Możliwe objawy to między innymi: gorączka, bóle głowy, wymioty, sztywność karku i krwawienia ze skóry. Dzieci i młodzież są narażone szczególnie. Choroba meningokokowa może w przeciągu kilku godzin doprowadzić do śmierci chorego. Szybkie rozpoznanie objawów może uratować życie. Szczepienie przeciwko meningokokom grupy C może ochronić przed tą groźną chorobą. Jest bezpieczne i dobrze tolerowane. Tylko jedna dawka szczepionki koniugowanej wystarcza do uodpornienia dzieci powyżej 1 roku życia, młodzieży i dorosłych.
Informacja dla lekarzy |