PODSTAWA PRAWNA:
1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tj. Dz. U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) zwana dalej „ustawą o systemie oświaty”,
2. Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tj. Dz.U. 2012 r., poz.1015 z późn. zm.) zwana dalej „ustawą egzekucyjną”.
Zgodnie z art.15 ustawy o systemie oświaty nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia.
Zgodnie z art. 20 ustawy o systemie oświaty niespełnienie obowiązku szkolnego i nauki podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Na gruncie ustawy egzekucyjnej obowiązek szkolny i obowiązek nauki należą do kategorii obowiązków o charakterze niepieniężnym (art.2 § 1 pkt 10)
Środkiem przymuszającym do wyegzekwowania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki jest grzywna w celu przymuszenia.
Grzywny nie stosuje się wobec ucznia, jako osoby małoletniej. Zgodnie z art. 120 § 2 ustawy egzekucyjnej, nieuczęszczanie dziecka do szkoły skutkować będzie nałożeniem grzywny na jego przedstawicieli ustawowych. Tym samym egzekwowany będzie rodzicielski obowiązek zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia.
Obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego
Zgodnie z art. 14 ustawy o systemie oświaty:
• (art. 14 ust. 1) Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci w wieku 3-6 lat. Wychowanie przedszkolne jest realizowane w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych
w szkołach podstawowych oraz w innych formach wychowania przedszkolnego.
• (art. 14 ust. 1 lit.a) W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wychowaniem przedszkolnym może być objęte dziecko w wieku powyżej 6 lat, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 10 lat. Obowiązek szkolny tych dzieci może być odroczony do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 10 lat.
• (art. 14 ust. 3) Dziecko w wieku 5 lat jest obowiązane odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu, oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego.
• (art. 14 ust. 3 lit. a) Obowiązek, o którym mowa w ust. 3, rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 5 lat. W przypadku dziecka, o którym mowa w ust. 1a, obowiązek ten rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko rozpocznie spełnianie obowiązku szkolnego.
• Obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny lub nauki może być także spełniany przez dziecko odpowiednio: poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym lub inną formą wychowania przedszkolnego, oraz poza szkołą. Sposób postępowania w tym zakresie reguluje art. 16 ust. 8 - 14 ustawy o systemie oświaty. Podstawą takiego działania będzie decyzja administracyjna dyrektora szkoły/placówki wydana w tym przedmiocie na wniosek rodziców dziecka/prawnych opiekunów.
Obowiązek szkolny
• Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o systemie oświaty obowiązek szkolny rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w którym dziecko kończy 7 lat (z dniem 01.09.2014 r. wchodzi w życie nowe brzmienie ust. 2 zgodnie, z którym obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego, w którym dziecko kończy 6 lat) oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia.
• Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o systemie oświaty na wniosek rodziców naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć dziecko, które przed dniem 1 września kończy 6 lat (z dniem 01.09.2014 r. wchodzi w życie nowe brzmienie ww. zapisu zgodnie, z którym na wniosek rodziców naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć dziecko, które w danym roku kalendarzowym kończy 5 lat), jeżeli wykazuje psychofizyczną dojrzałość do podjęcia nauki szkolnej.
• Obowiązek szkolny spełnia się go przez uczęszczanie do szkoły podstawowej i gimnazjum, publicznych oraz niepublicznych.
Zgodnie z art. 18 ustawy o systemie oświaty rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi szkolnemu są obowiązani do:
dopełnienia czynności związanych z zgłoszeniem dziecka do szkoły,
zapewnienia regularnego uczęszczania na zajęcia szkolne,
zapewnienia dziecku warunków umożliwiających przygotowanie się do zajęć,
informowania w terminie do 30 września każdego roku, dyrektora szkoły podstawowej i gimnazjum w obwodzie których dziecko mieszka, o realizacji obowiązku szkolnego za granicą
Obowiązek nauki – po ukończeniu gimnazjum
• spełnia się przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadgimnazjalnej albo w formach pozaszkolnych,
• spełnia się przez realizowanie, zgodnie z odrębnymi przepisami, przygotowania zawodowego u pracodawcy,
• spełnia się przez uczęszczanie na zajęcia realizowane w placówkach publicznych i niepublicznych posiadających akredytację,
• może być spełniany również przez uczęszczanie do szkoły za granicą, w tym na podstawie umów międzynarodowych lub porozumień o współpracy bezpośredniej zawieranych przez szkoły, jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej lub w ramach programów edukacyjnych Unii Europejskiej oraz przy przedstawicielstwie dyplomatycznym innego państwa w Polsce,
• uczeń, który ukończył szkołę ponadgimnazjalną przed ukończeniem 18 roku życia, może również spełniać obowiązek nauki przez uczęszczanie do szkoły wyższej.
Za spełnianie obowiązku szkolnego i nauki uznaje się również udział dzieci i młodzieży upośledzonej umysłowo w stopniu głębokim w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych, organizowanych zgodnie z odrębnymi przepisami.
Zgodnie z art. 16 ust.8 ustawy o systemie oświaty na wniosek rodziców dyrektor publicznej szkoły podstawowej lub gimnazjum, w obwodzie których dziecko mieszka, lub dyrektor szkoły ponadgimnazjalnej, do której dziecko uczęszcza, może zezwolić w drodze decyzji na spełnianie przez dziecko odpowiednio obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą oraz określa warunki jego spełniania. Dziecko spełniając odpowiednio obowiązek szkolny lub obowiązek nauki w tej formie może otrzymać świadectwo ukończenia poszczególnych klas danej szkoły lub ukończenia tej szkoły na podstawie egzaminów klasyfikacyjnych przeprowadzonych przez szkołę, której dyrektor zezwolił na taka formę spełniania obowiązku szkolnego lub nauki.
Zgodnie z art. 20 ustawy o systemie oświaty niespełnianie obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Przez niespełnienie obowiązku szkolnego i nauki rozumie się nieusprawiedliwioną nieobecność w okresie jednego miesiąca na co najmniej 50%:
1. obowiązkowych zajęciach edukacyjnych w szkole podstawowej, gimnazjum, szkole ponadgimnazjalnej lub placówce,
2. zajęć w przypadku spełniania obowiązku nauki przez uczęszczanie na zajęcia lub w celu przygotowania zawodowego, o którym mowa w art. 16 ust. 5a pkt 2-4 ustawy o systemie oświaty.
Zgodnie z art. 18 ustawy o systemie oświaty rodzice dziecka spełniającego obowiązek nauki, na żądanie wójta gminy (burmistrza, prezydenta miasta), na terenie której dziecko mieszka, są obowiązani informować go o formie spełniania obowiązku nauki przez dziecko i zmianach w tym zakresie.
Rodzice dziecka realizującego obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą, na podstawie zezwolenia, o którym mowa w art. 16 ust.8 ustawy o systemie oświaty, obowiązani są do zapewnienia dziecku warunków nauki określonych w tym zezwoleniu.
POWINNOŚCI DYREKTORA SZKOŁY W RAMACH KONTROLI SPEŁNIANIA OBOWIĄZKU SZKOLNEGO
Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty dyrektorzy publicznych szkół podstawowych i gimnazjów:
- kontrolują spełnianie obowiązku szkolnego przez dzieci zamieszkujące w obwodach tych szkół,
- współdziałają z rodzicami (prawnymi opiekunami) w zakresie zapewnienia dziecku warunków umożliwiających przygotowanie się do zajęć szkolnych, a w przypadku spełniania obowiązku poza szkoła, na podstawie zezwolenia – w zakresie zapewnienia dziecku warunków nauki określonych w zezwoleniu,
- prowadzą ewidencje spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki.
Dyrektor jest wierzycielem obowiązku szkolnego Zgodnie z art. 1a pkt 12 lit.b ustawy egzekucyjnej przez wierzyciela rozumie się podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym.
OBOWIĄZKI WIERZYCIELA
1. wystosowanie upomnienia – art. 15 ustawy egzekucyjnej. Adresatem upomnienia jest zobowiązany (w tym przypadku rodzic bądź opiekun prawny). Wymagana jest forma pisemna, zaś treść upomnienia to wezwanie do wykonania obowiązku, z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Dla celów dowodowych konieczne jest takie doręczenie upomnienia, aby można było ustalić dzień (datę), w którym doręczenie nastąpiło - czyli, w razie korzystania z drogi pocztowej, za zwrotnym poświadczeniem odbioru.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 27 listopada 2001 r. w sprawie wysokości kosztów upomnienia skierowanego do wierzyciela do zobowiązanego przed wszczęciem egzekucji administracyjnej (Dz.U. Nr 137 poz.1543) koszty upomnienia w postępowaniu administracyjnym, wynoszą czterokrotną wartość opłaty dodatkowej pobieranej przez państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej „Poczta Polska” za polecenie przesyłki listowej.
2. wystawienie tytułu wykonawczego – art. 26 § 1 i art. 27 ustawy egzekucyjnej.
Po upływie siedmiu dni, od dnia doręczenia upomnienia, wierzyciel może dokonać kolejnej czynności zmierzającej do zastosowania środka egzekucyjnego w postaci grzywny w celu przymuszenia. Jest nią wystawienie tytułu wykonawczego, o treści wyznaczonej art. 27 § 1 ustawy egzekucyjnej. Wzór tytułu wykonawczego związanego
z obowiązkami o charakterze niepieniężnym ustalono na podstawie załącznika nr 24 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 137 z 2001 r., poz. 1541 z późn. zm.).
3. wystąpienie z wnioskiem o wszczęcie egzekucji – art. 26 § 1 i art. 28 ustawy egzekucyjnej. Następnie wierzyciel występuje z wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Zgodnie z wymogiem art. 28 ustawy egzekucyjnej, ponieważ egzekucja dotyczy w omawianym przypadku obowiązku o charakterze niepieniężnym, dyrektor - wierzyciel powinien wskazać we wniosku środek egzekucyjny. Jest nim grzywna w celu przymuszenia - art. 1a pkt 12a lit.b i art. 119 ustawy egzekucyjnej.
4. Wniosek oraz tytuł wykonawczy z załączonym dowodem doręczenia upomnienia składa się w organie egzekucyjnym (tj. Burmistrz Miasta Mikołów), którym jest właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego.
5. W toku postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przez organ egzekucyjny, dyrektor może występować z wnioskami i środkami procesowymi przysługującymi wierzycielowi. Może zastosować zażalenie na postanowienia oraz występować z wnioskami o zawieszenie lub umorzenie postępowania egzekucyjnego
ZADANIA ORGANU PROWADZĄCEGO (EGZEKUCYJNEGO)
• Rolą organu egzekucyjnego jest doprowadzenie do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji, czyli wymuszenie na rodzicach (prawnych opiekunach) pożądanych zachowań dziecka i (lub) samych rodziców, drogą zastosowania grzywny w celu przymuszenia. Organ egzekucyjny doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego oraz postanowienie o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia.
• Gmina – zgodnie z ustawą o systemie oświaty – kontroluje spełnianie obowiązku nauki przez młodzież w wieku 16-18 lat zamieszkałą na terenie gminy.
Informacje dodatkowe:
Grzywna w celu przymuszenia może być nakładana kilkakrotnie. Każdorazowo nałożona grzywna nie może przekraczać kwoty 10.000 zł, a grzywny nakładane wielokrotnie nie mogą łącznie przekroczyć kwoty 50.000 zł (art. 121 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).
Zobowiązanemu - rodzicowi dziecka niespełniającego obowiązku szkolnego- służy prawo zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia całego postępowania egzekucyjnego (art.33,34 ww. ustawy) oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie o nałożeniu grzywny.
W przypadkach szczególnych, w odniesieniu do uczniów nieralizaujących obowiązku szkolnego lub nauki, zwłaszcza przejawiających cechy demoralizacji oraz z rodzin niewydolnych wychowawczo, gdy szkoła wyczerpała już prawnie dostępne środki oddziaływań wychowawczych, rekomendowanym jest wniosek wierzyciela/dyrektora szkoły skierowany do właściwego Sądu Rodzinnego i Nieletnich o wgląd w sytuację rodzinną małoletniego i podjęcie stosownych działań.
W razie wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym (regularnego posyłania dziecka do szkoły), nałożone, a nieuiszczone lub nieściągnięte grzywny w celu przymuszenia podlegają umorzeniu (art.125 ww. ustawy). |